Maeneo ya Cage katika uzalishaji wa Ghuba ya L. Victoria, wawekezaji wa kirafiki kwenye utamaduni wa ngome wanakaribishwa katika miili ya maji ya Tanzania. Utafiti huu unaonyesha ramani ya haraka ya maeneo yote ya ngome yaliyo na uwezo katika ziwa huku ikilinganisha eneo la jumla la maeneo na kuweka mipaka ya matumizi ya kulisha halali kwa siku. Maeneo yaliyotambuliwa yenye makadirio ya eneo yanaweza kutangazwa ili kuvutia wawekezaji wanaofaa zaidi na wa kirafiki. Marejeleo ya Boyd CE (2007). Kuongezeka kwa uzalishaji wa maji katika Uganda.Dafu ya uvuvi na aquacultures Allied. Chuo Kikuu cha Auburn, Alabama, USA. FAO (2006) Mapitio ya kikoa juu ya maendeleo ya majini katika Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara. Mzunguko wa Uvuvi wa Fisheria No. 1017 / 4.Rome, Italia, 93pp. Heuch PA, Bjorn PA, Finstad B, JC Holst, Asplin L, Nilsen F. (2005). Mapitio ya Mpango wa Taifa wa Hifadhi ya Norway juu ya Salmon Lice kwenye Salmonids T: Matokeo ya salmonids ya mwitu. Ufugaji wa maji, 246: 79- 92. Hindar K, Fleming IA, McGinnity P, Diserud O. (2006). Madhara ya kiumbile na ya kiikolojia ya kilimo cha lax kwenye saum ya mwitu: mfano kutoka kwa matokeo ya majaribio. Jumuiya ya ICES ya Sayansi ya Marine, 63: 1234-1247. Kashindye BB, Nsinda P, Kayanda R, GW Ngupula, Mashafi CA, Ezekiel CN. (2015) Impact ya mazingira ya utamaduni wa ngome katika Ziwa Victoria: kesi ya Shirati Bay Sota, Tanzania. Springer Plus (2015) 4: 475. Krkosek M, Lewis MA, Volpe JP. (2005). Mienendo ya uhamisho wa panya ya baharini kutoka kwa shamba hadi saum ya mwitu. Mahakama ya Royal Society B, 272; 689-696. Ngupula GW, Kayanda R (2010) Benthicmacrofauna muundo wa jumuia, wingi na usambazaji katika maji ya Tanzania na Uganda ya pwani na pwani ya Ziwa Victoria. Afr. J. Aquat. Sci. 185-192 Ngupula GW, Ezekieli CN, Kimirei IA, Wafanyabiashara E, Kashindye BB (2012) Tabia ya kimwili na kemikali ya maji ya ndani ya Tanzania na Ziwa Victoria katika 2005-2008. Afr. J. Aquat. Sci. 37 (3): 339-345 Masser M (2008) Je, utamaduni wa ngome ni nini? Mchapishaji wa SRAC No. 16
Mbuga ya Cage katika Ghuba ya Mwanza ya L. Victoria Mradi huu una lengo la kuchunguza maeneo yanayofaa kwa ajili ya kilimo cha samaki katika ngome ya Mwanza ya maji ya Ziwa Victoria. Kwa mujibu wa Sheria ya Uvuvi Nambari ya 22 ya 2003 na Kanuni za 2009, maeneo ya Nyashishi Bay, Nyegezi Bay, Kasomeko Bay, Igalagala, Gabalema A na B, Saanane Island, Butimba Bay, Kasimiko Bay, Shady Bay na Nganza Bay katika Mkoa wa Mwanza ni alama kama makao muhimu kwa ajili ya kuzaliana na samaki kwa sababu ya watoto. Kwa hiyo katika utafiti huu, isipokuwa kukiondoa maeneo yenye matumizi yanayotofautiana ikiwa ni pamoja na maeneo ya pwani kwa madhumuni ya burudani; pia maeneo yaliyotaja hapo juu hayakufuatiwa kwa kusudi. Vigezo vya utaratibu wa uteuzi wa tovuti na tathmini Kwa upande wa uteuzi wa tovuti na tathmini, TAFIRI inaweka aina mbili za maeneo kwa ajili ya kilimo cha samaki ya ngome katika ziwa. Hiyo ni maeneo ya mitambo ndogo au ya kati ya ngome (mashamba madogo au ya kati) na maeneo ya mitambo kubwa ya ngome (mashamba makubwa). A. Maeneo yaliyowekwa kwa mashamba madogo au ya kati ni: Maeneo karibu na bahari na umbali mdogo wa 300 m kutoka pwani. Hii ni kwa sababu maeneo yaliyo karibu na maeneo mengi na karibu sana na pwani ni muhimu kama misingi ya kitalu na kuzaliana kwa samaki wengi wa ndani. Maeneo yenye kina cha chini cha 7.0 m kuruhusu kibali cha ardhi cha 3.0 m. Maeneo yenye uonekano wa chini wa 1.2 (120cm) hadi 1.5 m (150cm) na kwa namna fulani kufunguliwa kwa maji ya maji (sawa na upepo uliopo) kusafirisha uchafu kutoka mabwawa. Hata hivyo, maeneo yaliyo wazi sana kwa mikondo ya maji si nzuri kwa ajili ya kukaa kwa mabwawa kama mabonde ya nguvu ya maji mengi ya kuondokana na mfumo wa ngome inayosababisha hasara kubwa. Maeneo yenye oksijeni ya kiwango cha chini (DO) ya 5mg / l kwa maji ya chini. Maeneo ya mbali na chanzo cha uchafuzi wa mazingira (takriban umbali wa kilomita 1000). B. Maeneo yaliyowekwa kwa mashamba makubwa ni: Maeneo yenye kina cha chini cha 30.0 m Maeneo yenye umbali mdogo wa 300 m kutoka pwani ili kuepuka kuingiliwa na shughuli za kitalu na uzalishaji wa samaki wengi wa ndani. Maeneo yenye uonekano wa chini wa 2m (200cm), hata hivyo sio wazi sana kwa mikondo ya maji yenye nguvu kama miamba inaweza kuharibu mabwawa. Maeneo yenye oksijeni ya kiwango cha chini (DO) ya 5mg / l kwa maji ya chini. Maeneo ya mbali na chanzo cha uchafuzi wa mazingira (takriban umbali wa kilomita 1000). 2
imekuwa kutoa huduma za ugani kwa vikundi vyote vya wakulima wa samaki na wawekezaji binafsi (aina nyingine ya PPP). 5.4 Mari - Utamaduni Mari - utamaduni unahusisha hasa kilimo cha samaki. Mari - utamaduni ni mpya katika mazoezi katika Wilaya ya Bunda. Hadi sasa inafanyika tu na Jeshi la Kujenga Taifa (JKT) (Huduma ya Taifa) kambi ya Bulamba. Uzoefu wa Bulamba unaweza kupatikana katika vijiji vya Karukekere na Kasuguti na maeneo mengine. Kwa mfano, Karukekere ni eneo ambalo lina hali muhimu kama vile kuwepo kwa kizuizi cha upepo kinachopunguza dhiki kwa samaki, kina cha maji zaidi ya mita tano kina na huru kutoka kwenye njia za usafiri wa uvuvi. Uwezo wa uvuvi wa ngome ni mdogo katika kijiji hiki na kama jitihada hizo zinaendelea kufundisha walengwa. Ili kufikia mwisho huu, kujenga uwezo katika cage kufanya ni required ili kuhakikisha kuwa mabwawa ni ya viwango vinavyotakiwa (Bamba 5.2). Bonde la 5.2a: Ngome ya samaki Bulamba, Bonde la Wilaya ya Bunda 5.2b: Ngome ya samaki Mauritius Mabwawa ya mafua ni zaidi ya kupendezwa kwa sababu hakuna kusukuma maji. Mabwawa yanapaswa kuwekwa karibu mita 400-500 mbali na pwani na kina cha mita tano. Kuhifadhi dalili itategemea ubora wa maji (ni mazoezi ya kufanya maji ya majaribio juu ya uzazi wa asili wa mwili wa maji. Chakula cha samaki kinachotolewa katika mabwawa hutegemea uzito wa mwili wa samaki, na kama chakula cha ziada kinachohitajika. Wanapaswa kuzingatia aina ya ufugaji wa Cage Utamaduni unaofaa kwa uwekezaji wao .. Mbinu za utamaduni kulingana na wiani wa kuhifadhi, upatikanaji wa chakula cha asili katika maji na uwepo wa ugavi wa bandia ni kama ifuatavyo: • Utamaduni mkubwa wa ngome - kiwango cha hifadhi kitakuwa juu ya pcs 20 (samaki) kwa kila sq. M (hakuna chakula cha ziada kinachopewa); • Utamaduni wa ngome yenye nguvu sana - kiwango cha hifadhi itakuwa bout 50 - 80 kwa sq m, na feeds za ziada zinazotolewa [• Kiwango cha kuzalisha utamaduni wa ngome - kiwango cha kuhifadhiwa kitakuwa takribani 200-500 kwa kila sq m na vidonge vya ziada (pellets).
Tujifunze kuhusu ufugaji wa samaki wa kisasa ambao hufanyika kwenye mabwawa ya kuchimbwa au visima na vitu vingine vinavofanana na hivyo.
Kuna aina nyingi za samaki wa maji baridi ambao wanaweza kufugika kwa urahisi au ugumu kidogo tu na aina hizo wapo wale ambao sio wa kuzaliana(monosexual) na wale wa kuzaliana(heterosexual)
Urahisi hapa uko zaidi kwenye kuwafuga wasiozaliana sababu hawaongezeki wakati wale wanaozaliana utakuwa na utaratibu wa kuhamisha fishling(vifaranga) sehemu nyingine.
Rasilimali muhimu za kuwa nazo ili kufanikisha shughuli hii ni eneo la ardhi,maji, rasilimali watu na rasilimali fedha.Eneo la ardhi ndio litakaloonyesha ni kwa namna gani bwawa lako liwe,aidha la kujengea na cement,kutandika plastic au kuchimba na kulitumia hivyohivyo.Bwawa huchimbwa/kujengwa kwa kuwa na sakafu yenye ulalo kiasi(gentle slope/gradient)
Wapo samaki aina ya Sato(Tilapia),Kambale(African catfish) na wengine aina ya pangasius ambao hufugwa kwa wingi sana.
Unahitaji samaki 7-8 katika meter moja ya mraba(1m^2) ,kwa maana hiyo kama una meter za mraba 600 nasi unaweza kufuga samaki 4500.Haishauriwi kulundika samaki kwenye eneo dogo kwani itawasababishia ukosefu wa hewa(oxygen).Ingawa zipo njia za kuweza kuongeza upatikanaji wa hewa kwenye mabwawa.
Ukishachimba bwawa lako(aidha na kulijengea) unaingiza maji kwenye bwawa hakikisha yamekaribia futi 2.5 mpaka kujaa full.Itakubidi kufanya liming(kumwagia chokaa bwawa kabla ya kuweka maji ili kuua bacteria hatarishi kwa maisha na afya ya samaki wako) pia unahitajika kuyarutubisha hayo maji kwa kuchanganya na mbolea(kama ya ng'ombe na za viwandani pia ingawa haishauriwi sana) na kusubiria kwa muda usiopungua siku 21 au zaidi.Unafanya hivi ili kuweka mazingira ya chakula asili(natural foood) kwa ajili ya samaki kujitengeneza,vyakula hivo hua katika hali ya mimea na viumbe wadogo(microorganisms)
Upatikanaji wa vifaranga vya samaki,hapa inakubidi uwe makini sana kama umeamua kuzalisha sato,changamoto kubwa ya sato ni kupata mbegu ambayo under right conditions vifaranga vitaweza kua samaki wenye uzito wa kutosha(miezi 6 awe at least 500grams au zaidi).Mbegu ya sato hupatikana kwa bei rejareja ya sh 300 na kambale sh 500 kwa kifaranga kimoja.Wapo wazalishaji wengi wa mbegu za vifaranga wa ndani na nje ya nchi ila kwa Tanzania nimewakubali Tanzania Fisheries Research Institute(TAFIRI) Nyegezi,Mwanza(Nimefwatilia performance yao shambani).
Ulishaji wa vifaranga vyako ,chakula chao kinategemea na uzito wao mfano samaki hula 5% ya uzito wake wa mwili akiwa mdogo na 3% akiwa mkubwa.Hapa tunaongelea ulishaji wa chakula cha ziada(supplement food),sababu cha asili amekipata kwenye ile mbolea ulioweka.Kama una vifaranga 100 vyenye gram 10 kila kimoja basi utahitaji gram 50 kuwalisha.
Itakuchukua Miezi 6-9 kuanza kuvuna samaki wako ambao unaweza kuwauza kulingana na uzito au au njia utayoona inakufaa.Samaki wengi wa kwenye mabwawa wanavunwa kwa kutumia nyavu au kumwaga maji yote nje ya bwawa.Masoko yake haya samaki ni pamoja na supermarkets, wafanyabiashara sokoni na mitaani pamoja na watu binafsi.
yapatikane. Chanzo
chaweza kuwa mto au chemichemi. (Maji ya mvua hayaaminiki, wakati yale ya
bomba ni ya ghali sana kutokana na kuyalipia kwa mamlaka husika).
2. Udongo unaofaa ni ule unaotuamisha maji, kama vile wa mfinyanzi au mchanganyiko
wa mfinyanzi na tifutifu. Mchanga mtupu haufai kwani huruhusu maji kunywea
kirahisi.
3. Mteremko ni vema usiwe mkali sana, ila uwezeshe maji kutiririka kuingia na kutoka
bwawani. Eneo la tambarare kabisa si zuri sana, kwani utafanya uchimbaji wa bwawa
kuwa kama kisima na haitakuwa rahisi kuondoa maji toka bwawani itakapo hitajika
ambalo si zuri kwa ufugaji bora wa samaki.
4. Ni vizuri eneo liwe karibu na nyumbani ili kudhibiti wezi na maadui wa samaki, pia
huwezesha kutoa huduma kwa urahisi.
CHAGUO LA UMBO NA UKUBWA WA BWAWA
1. Umbo na ukubwa wa bwawa hutegemea sura na mwinuko wa eneo husika na eneo
alilonalo mfugaji.
2. Kwa kawaida umbo lolote hufaa kwa uchimbaji wa bwawa, lakini, ili kurahisisha
uvunaji, umbo mraba au mstatili upendekezwa zaidi.
3. Vile vile, ukubwa wa bwawa hutegemea ukubwa wa eneo husika, uwingi wa maji na
uwezo wa mkulima.
4. Bali, ili kupata pato la kuridhisha na kurahisisha utoaji huduma kama vile kulisha,
inapendekezwa kuwa ukubwa wa bwawa ni vema liwe na upana wa kati ya mita 10 na
mita 20 na urefu wa kati ya mita 20 na mita 30. Umbo la mraba au mstatili huvutuia
zaidi.
HATUA ZA MUHIMU KATIKA UCHIMBAJI WA BWAWA
Fyeka mahali pa kujenga bwawa.
Pima bwawa na weka mambo.
Ondoa udongo wa juu (mbolea, mchanga, mizizi n.k.) na weka pembeni.
Chimba msingi wa kuta; upana futi 1 na kina futi 1½.
Jaza huo msingi kwa udongo wa mfinyanzi na kuushindilia. Hii itasaidia kupunguza
kunywea kwa maji.
Anza kuchimba bwawa na kujenga kuta kwa kutumia udongo tu (bila mchanga,
mawe, miti, mizizi n.k.) ili kupunguza kunywea kwa maji kutoka bwawani baada ya
kulijaza.
Shindilia kikamilifu udongo unaowekwa kwenye kuta.
Jaribu kusawazisha juu ya kuta na chonga kuta ziwe na mtelemko wa kiasi, zisiwe
wima kwani zitamomonyoka kirahisi.
Chonga sakafu ya bwawa kwa kuiwekea mteremko wa kiasi kutoka upande wenye
kina kifupi kwenda upande wenye kina kirefu..
Weka bomba la kuingizia maji na bomba la kuondolea maji bwawani.
Rudishia udongo wa juu uliouondoa hapo awali kwenye kuta za bwawa.
Panda majani yanayotambaa kama mbudu ukutani kuzuia mmomonyoko.
Jenga wigo wa kuweka mbolea ya samadi au Mbuji ndani yake
Jenga uzio, seng’enge au panda miti yenye miba kuzunguka bwawa kuzuia maadui
wa samaki kuingia bwawani.
Tawanya mbolea na majivu chini ya bwawa ili kuua wadudu wanaoweza kuwamo
ndani ya bwawa kabla ya samaki kupandwa bwawani.
Baada ya hatua hizo kukamilika, sasa jaza maji bwawani.
MAJI
Maji ni moja ya kigezo kikubwa sana kwenye biashara ya ufugaji wa samaki.
tulibahatika kukutana na msemo mmoja kutoka kwa wataalamu wengi na wafugaji pia
kwamba maji ni kila kitu katika ufugaji wa samaki.
Yaani usipozingatia hapa basi ni ngumu kupata matokeo uliyoyatarajia.
itaendelea kesho na urutubishaji wa bwawa la samaki na njia mbalimbali za urutubishaji wa bwawa
